1–7 Ekim Ulusal Emzirme Haftası: Emzirmenin Bilimsel Yararları

Her yıl 1–7 Ekim tarihleri arasında kutlanan Ulusal Emzirme Haftası, anne sütü ile beslenmenin önemini hatırlatır. Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF, bebeklerin doğumdan sonra ilk yarım saat içinde anneyle ten temasının sağlanmasını ve ilk altı ay sadece anne sütü ile beslenmesini önermektedir; bu uygulamanın altı aydan küçük bebeklerde anne sütüyle beslenme oranlarını artırdığını ve binlerce bebeğin hayatını kurtardığını vurgular. Türkiye’deki çocuk hekimleri de ilk 6 ay yalnızca anne sütü verilmesini ve emzirmenin en az iki yaşına kadar sürdürülmesini tavsiye eder.

Anne sütü bebekler için eşsiz bir besin kaynağıdır. Yaşamın ilk altı ayında bebeğin bütün enerji, protein ve mikronutrient ihtiyacını karşılar. Araştırmalar ve klinik gözlemler şu yararları ortaya koymaktadır:

·         Bağışıklık ve enfeksiyonlardan koruma: Anne sütündeki antikorlar ve bağışıklık hücreleri bebeği zatürre, orta kulak iltihabı, menenjit ve ishal gibi enfeksiyonlara karşı korur. Bu koruyucu etki, yalnızca anne sütü verildiğinde ve ilk gıdalara geçiş geciktiğinde daha belirgin olur.

·         Sindirim sistemi ve mikrobiyota gelişimi: Anne sütü kolay sindirilir; bağırsak florasının gelişimine ve iç organların olgunlaşmasına katkıda bulunur. Gaz sancıları ve kolik problemleri anne sütüyle beslenen bebeklerde daha az görülür.

·         Nörolojik ve bilişsel gelişim: Bebeğin ruhsal, bedensel ve zihinsel gelişimi anne sütüyle beslenenlerde daha iyidir; zekâ puanları daha yüksek, gelişimsel sorunlar daha az görülmektedir. Bu koruyucu etki emzirme süresi uzadıkça artar; emzirilen çocuklarda obezite ve diyabet gibi kronik hastalıkların ileriki yaşamda görülme olasılığı düşer.

·         Ölüm oranlarının azalması: UNICEF ve DSÖ’ye göre emzirme oranlarının yükselmesi yılda yaklaşık 820 bin çocuğun hayatının kurtarılmasına katkı sağlayabilir.

·         Araştırma bulguları: 2025’te Türkiye Sağlık Araştırması verileriyle yapılan bir çalışma, 12–24 ay arası 343 bebeğin %83’ünün en az altı ay emzirildiğini; en az altı ay anne sütü alan bebeklerin sağlık durumlarının daha iyi olduğunu ve kronik hastalık oranlarının daha düşük bulunduğunu raporladı. Altı aydan uzun emzirme, alt solunum yolu enfeksiyonu ve diğer bulaşıcı hastalıkların riskini de azaltmıştır.

Emzirme yalnızca bebekler için değil, anneler için de sağlık yatırımıdır. Bilimsel veriler şunları göstermektedir:

·         Doğum sonrası iyileşme: Emzirme sırasında salgılanan oksitosin hormonu rahmin eski boyutuna dönmesini destekler ve doğum sonrası kanamayı azaltır.

·         Kilo kontrolü: Süt üretimi fazla enerji gerektirdiği için emzirme kalori yakımını artırır ve annelerin doğum sonrası kilo vermesine yardımcı olur.

·         Kanser riskinde azalma: Emzirme meme ve yumurtalık kanseri riskini azaltır; ayrıca kalp damar hastalıkları, diyabet ve osteoporoz riskinin düşmesine katkıda bulunur.

·         Duygusal sağlık ve bağ: Emzirme anne ile bebek arasında güçlü bir duygusal bağ kurar; fiziksel temas ve hormon salınımı annede rahatlama ve huzur hissi yaratır.

·         Pratik ve ekonomik: Anne sütü her zaman hazırdır; hazırlık ve temizlik gerektirmez. Bu durum aile bütçesine ve çevreye katkı sağlar.

Toplum ve Politika Bağlamında

Ulusal ve uluslararası sağlık otoriteleri emzirmenin desteklenmesi için politika geliştirilmesini önermektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2024 mesajları, kadınların her zaman ve her yerde emzirme hakkına saygı duyulmasını, aile dostu işyeri politikalarıyla ücretli doğum izni ve emzirme molalarının sağlanmasını ve kadınların iş ve aile arasında seçim yapmak zorunda bırakılmamasını vurgular. Çocuk Sağlığı Derneği, ülkemizde anne sütü ile beslenmenin yaygın olmasına karşın ilk altı ayda ek gıdalara erken başlanmasının bebeklerin anne sütünün tüm faydalarından yararlanmasını engellediğine dikkat çekerek, her annenin bebeğine yetecek kadar süt ürettiği gerçeğinin toplumla paylaşılması gerektiğini belirtir.

Sonuç

Emzirme, hem bebek hem de anne için kanıta dayalı, maliyetsiz ve çevre dostu bir sağlık yatırımıdır. İlk saatten itibaren başlanan emzirme ve ilk altı ay yalnızca anne sütü ile beslenme; enfeksiyonlardan korumayı, sağlıklı büyüme ve gelişmeyi, kronik hastalık riskinin azalmasını ve güçlü bir anne‑bebek bağını beraberinde getirir. Emzirme süresinin uzatılması bu koruyucu etkiyi artırır. Toplumun her kesimi, özellikle aileler, işverenler ve sağlık profesyonelleri, kadınların emzirmeyi sürdürmesi için destek sağlamalıdır.

Kadın Doğum Uzmanı
Op.Dr. Arif Onur ATAY