3-9 ORGAN BAĞIŞ HAFTASI
Organ nakli bir organın vericiden (donör) çıkarılarak işlevini yerine getiremeyen ya da eksik olan organın yerini almak üzere bir alıcı vücuduna nakledilmesidir. Doku veya organ naklinde donör olabilecek kişiler canlı, ölü, beyin ölümü gerçekleşmiş ya da makinelerle hayatını sürdüren bireyler olabilir.
Dünya genelinde transplantasyon için uygun olan organlar; böbrekler, kalp, akciğer, pankreas ve ince bağırsak, uygun dokular; kompozit doku nakli (Yüz ve saç derisi, ekstremiteler) ve kornea nakli, uygun hücre; kemik iliği, kök hücre, pankreas adacık hücre naklidir.
Doku ve organ nakilleri yaklaşık 50 yıldır başarıyla gerçekleştirilmekte olup kornea nakli ile körlükten, hematopoetik kök hücre nakli ile edinilmiş ya da doğuştan lösemilerden, kalp kapağı değişimi sonrası riskli ve uzun süreli antikoagülan (kan sulandırıcı) kullanımından kurtulmayı sağlamaktadırlar.
Türkiye’de 29 Mayıs 1979'da kabul edilen 2238 sayılı “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun” a göre;
· On sekiz yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir.
· Kişi sağlığında vücudunun tamamını veya dokularını, tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı bir vasiyetle belirtmemiş veya bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda açıklamamış ise sırayla eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin; bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatiyle ölüden organ ve doku alınabilir.
· Aksine bir vasiyet ibraz edilmedikçe kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir.
· Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz.
· Bir bedel veya başkaca çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır
· Organ veya doku alacak hekimler donör ve alıcıyı her konuda bilgilendirmeli, olası tehlike ve komplikasyonları anlatmalı ve onamlarını almalıdır.
· Organ naklinin beraberinde oluşabilecek komplikasyonları önlemek amacıyla alıcı ve verici hastalara gerekli tüm tahlilller yapılmalı sonuçlar olurluluk raporuyla belgelenmelidir.
Dünyada yıllık yaklaşık 129.681 organ bağışı yapılmaktadır. Organ bağışı sıklığı, organ bağışına izin veren ve kısıtlayan yasalar açısından farklılık göstereceği için ülkeler arasında da farklı sıklıktadır. İspanya, ABD, Portekiz en çok bağış yapan ülkelerdir.
Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre Türkiye’de hali hazırda 26.894 kişi organ nakli için beklemektedir. Türkiye Organ ve Doku Bağış Bilgi Sistemi'nde (TODBS) 607 bin 669 kişi organ nakli için gönüllü olarak kaydedilmiştir. Ülkemiz organ nakli için gerekli donanıma ve deneyime sahiptir, fakat kadavra donör yetersizliği aşılması gereken bir sorundur.
Organ bağışı yapmak isteyenler organ nakli yapan merkezi hastanelerde, organ bağışı ile ilgilenen dernek, vakıf vb kuruluşlarda iki tanık huzurunda onam formunu imzalayarak ya da e-nabız üzerinden bağışçı olabilirler. Bağış yapacak olan kişilerin yakınlarını ve ailelerini bilgilendirmesi daha sonra çıkabilecek aksaklıkları önlemek açısından önemlidir. Bağışlanan organlar alıcıların önce kan grubu uyumuna sonra doku uyumuna bakılarak nakledilir. Kan ve doku uyumunun yanı sıra her bir organa spesifik belirlenmiş kriterlere ve hastaya göre aciliyet durumu göz önünde bulundurularak cinsiyet, din, ırk, zenginlik-fakirlik gözetmeksizin organ nakli gerçekleştirilir.
Ülkemizde 3-9 Kasım Doku Ve Organ Bağışı Haftası olarak belirlenmiştir. Bu haftanın amacı organ naklinin önemini anlatmak, nakil ile ilgili sorunları her aşamada ele alarak yanıtlamak, kazandıracağı hayatları hatırlatarak farkındalığı artırmaktır.